Oprichting, werking en vereffening van een vennootschap (ihb een bv )

Van de vroeger 15 bestaande vennootschapsvormen, blijven er nu nog 4 over. De maatschap, de cv, de bv en de nv.

De belangrijkste wijziging betreft de bv. De regels die hierna worden weergegeven zijn grotendeels ook van toepassing voor de nv.

1. Oprichting .

Er is geen sprake meer van kapitaal, dus ook niet van startkapitaal . Bij de oprichting moet er wel voldoende vermogen zijn ( het eigen vermogen ) om, rekening houdend met andere financieringsbronnen,  de voorziene activiteiten financieel te kunnen dekken. Een inbreng in natura ( vb. gebouw, machine, etc..) moet gewaardeerd en verantwoord worden door de oprichters, met beoordeling door een bedrijfsrevisor.

Er moet een financieel plan voorhanden zijn, waarvan de samenstelling thans meer nauwkeurig omschreven is (  waaronder precieze omschrijving van de activiteiten, weergave van al de financieringsbronnen, projectie van een balans en resultatenrekening voor 24 maanden, begroting van inkomsten en uitgaven voor 2 jaar, weergave van de hypotheses bij de bepaling van de veronderstelde omzet en rentabiliteit ).

Ontoereikendheid van dit financieel plan kan leiden tot verantwoordelijkheid van de oprichters tav de schuldeisers. Opgelet, niet alle partijen vermeld in de oprichtingsacte zijn oprichters ( wel als uitgangspunt maar inbreng zonder enig voordeel kan die  hoedanigheid wegnemen; ook kunnen aandeelhouders - die minstens 1/3 van de aandeelhouders vertegenwoordigen - in de oprichtingsakte aangeduid worden als oprichters, wat als gevolg heeft dat andere verschijners in die akte niet de hoedanigheid van oprichters hebben ).

De statuten dienen uiteraard gepubliceerd te worden, en wanneer er een intern reglement is opgemaakt dienen de statuten een verwijzing bevatten naar de laatste goedgekeurde versie van het intern reglement.

2. Inbreng

is mogelijk via geld of in natura. Een bijzondere vorm van dit laatste, is de inbreng van bedrijvigheid . Dit is stimulerend voor startende ondernemingen. De ene brengt kapitaal in, de andere vooral zijn werk en capaciteiten.

De BV kan niet alleen aandelen uitdelen, maar kan ook werken met gecertifieerde aandelen, obligaties, en converteerbare obligaties .

In de regel geeft elk aandeel aanleiding tot dezelfde rechten  ( stemrecht en recht op dividenden ). Dit is echter aanvullend recht. Dit betekent dat de oprichtingsakte het bestaan van aandelen zonder en met stemrecht kan voorzien ( het recht op dividenden kan niet worden ontnomen ). De statuten en vooral het aandeelhoudersregister verschaffen de informatie over de rechten verbonden aan de aandelen ( of categorieën van aandelen ).

Er kunnen zelfs klassen van aandelen gecreëerd worden. Met of zonder stemrecht, of gepriviligieerde aandelen met een  of enkelvoudig stemrecht.

Wanneer nieuwe aandelen worden uitgegeven ( in de regel door de algemene vergadering , 3/4 meerderheid en minimum de helft van kapitaal vertegenwoordigen; onverkort mogelijkheid van delegatie van bevoegdheid aan het bestuursorgaan voor 5 jaar ), moet in een verslag door het bestuursorgaan de uitgifteprijs worden verantwoord. De bestaande aandeelhouders hebben dan een voorkeursrecht, tenzij anders beslist door de aandeelhouders ( of bestuur bij delegatie van bevoegdheid ).

3 .Bestuur

door 1 of meer bestuurders . Er zijn statutair benoemde bestuurders en niet statutair . Bestuurders zijn voortaan enkel nog zelfstandigen. Schriftelijke besluitvorming is thans mogelijk. Een bestuurder met een belangenconflict ( met de vennootschap ) onthoudt zich voortaan. De notulen met het belangenconflict moeten wel worden weergegeven in het jaarverslag. Wanneer slechts 1 bestuurder, met deze een bijzonder verslag opmamen met opname van contracten tussen hem en de vennootschap. Een dagelijke bestuur kan worden georganiseerd ((voor dagelijkse handelingen of bij hoogdringendheid ( dan dus ook bij belangrijke aangelegenheden)).

Naast het formele blijven nog steeds de vroegere regels van schijnleer van toepassing.((vb. het versturen van een e-mail van een adviseur, gevolgd door de naam van een onderneming, adres e-mail,logo, en waarbij de onderneming dit toegelaten heeft, kan de vennootschap verbinden (1.1))

Een statutaire bestuurder kan pas afgezet worden om wettige redenen en bij gewone meerderheid. De statuten of de AV kan voorzien in een opzegtermijn of -vergoeding. Wanneer de bestuurder zelf opzegt ( en hij heeft uiteraard belang dat dit snel geweten is ) moet de vennootschap ( bestuursorgaan ) dit publiceren. Laat ze dit na, dan kan hij dit zelf doen.

De verantwoordelijkheid van de bestuurder wordt afzonderlijk besproken.

Met kleine vennootschappen wordt soms ggevraagd documenten te ondertekenen waarbij de bestuurder zich ook verbindt in persoonlijke naam. Wanneer er dan slechts 1 handtekening is door deze persoon ("namens de vennootschap") en zelfs indien het contract uitdrukkelijk deze medeverantwoordelijkheid omschrijft, dan nog zal deze hiertoe niet gehouden zijn. (1.2)

Het begrip dagelijks bestuur is nu wel gedefinieerd ( art.7:121 W.Venn.), waarbij het thans volstaat dat het voorwerp hetzij een gering belang heeft, hetzij er sprake is van urgentie (vroeger werden deze voorwaarden cumulatief verwacht door Hof van Cassatie en de Raad van State. De Raad van State heeft inmiddels zijn koers gewijzigd.(1.3)

(1.3)

4.De Algemene Vergadering .

De communicatie tussen aandeelhouders en vennootschap kan thans gebeuren via mail, website. De aandeelhouder kan op ieder ogenblik een e-mail adres opgeven, om officieel met de vennootschap ( dus in beide richtingen ) te communiceren( algemene vergaderingen zullen dus ook via e-mail kunnen bijeengeroepen kunnen worden. Aandeelhouders met 10% van de stemrechten kunnen de vennootschap dwingen een algemene vergadering te houden.

Bestuurders moeten aanwezig zijn op de algemene vergadering. Bij het stemmen worden onthoudingen voortaan niet meegeteld.

Overdracht van aandelen.

In een BV gelden overdrachtsbeperkingen van aandelen met instemming van minstens 1/2 aandeelhouders, die minstens 3/4 van het kapitaal vertegenwoordigen, tenzij de statuten anders voorzien ( dus vb. onbeperkte mogelijkheid). In een NV in de regel vrije overdracht. Clausules van onvervreemdbaarheid moeten beperkt zijn in de tijd ( indien niet, zijn deze opzegbaar) en moeten verantwoord worden door een rechtmatig belang ( vroeger "vennootschapsbelang ") en dus stricter.

Overdracht van aandelen in strijd met de statutaire overdrachtsbeperkingen zijn niet tegenwerpbaar.

Conventionele overdrachtsbeperkingen ( vb. vermeld in het aandelenregister ) zijn niet tegenwerpbaar.

Overdracht van aandelen wordt genoteerd in het aandelenregister, en dit kan nu genoteerd worden door de vennootschap en overdragende partij. In het aandelenregister moeten voortaan niet alleen het totaal aangegeven aandelen vermeld worden, maar ook de aanduiding hoeveel stemrecht en hoeveel winstrecht aan een aandeel verbonden is.

Derden kunnen nu nog enkel via een gerechterlijk bevel inzage van het aandelenregister eisen. Anderzijds is de inschrijving in het aandelenregister slechts een formaliteit voor de tegenwerpelijkheid maar geen voorwaarde voor de geldigheid van een overdracht. Wie er ingeschreven is, geldt als vermoeden van houder te zijn. Een electronisch aandelenregister wordt nu nog meer gepromoot, maar dit wijzigt niets aan de strenge toegangscontrole ( art.7:12 § 5 KB WVV)

5 . Bestuurdersaansprakelijkheid:

Bestuurders ( en feitelijke bestuurders ) zijn aansprakelijk voor daden, beslissingen die zich kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders in dezelfde omstandigheden zouden beslist hebben. De Rechter heeft hierover slechts een marginale toetsing, met uitzondering van miskenning van de wet en de statuten.

Ook voor de tekortkomingen in hun bestuur voor de opdrachten van de vennootschap die ze gekregen hebben zijn ze verantwoordelijk tov de vennootschap. Wanneer het bestuur optreedt als college, zijn alle bestuurders hoofdelijk aansprakelijk. De aansprakelijkheid wordt vermeden wanneer de bestuurder niet deelneemt aan die fouten en hij moet die fouten gemeld hebben aan de andere bestuurdersleden ( of raad van toezicht zo di bestaat) . Wanneer de bestuurders individueel kunnen optreden ( zoals in een bv ), de betrokken bestuurder.(2.1)

Kennelijke grove fout die heeft bijgedragen tot faillissement, specifieke aansprakelijkheid voor sociale zekerheidsschulden, wrongfull trading ( contracten afsluiten op moment dat de vennootschap niet meer kan terugbetalen, handelingen die kennelijk niet door normale en zorgvuldige bestuurders zouden gesteld zijn), zijn de gronden volgens de W.E.R.

Daarnaast tav derden de fout conform art. 1382 BW ( doch rekening houdend met de theorie van samenloop ) ( en aandeelhouders zijn geen derden ).

Uniek systeem ( in vergelijking met andere landen ) is dat er een "cap" van verantwoordelijkheid bestaat voor een bestuurder ( 125.000 wanneer omzet ( 250.000€ en balanstotaal ( 175.000€); 250.000€ omzet ( 700.000€ en balanstotaal ( 350.000€) , enz.. tot maximum 12 milj ).

Uitzondering hierop in geval de lichte fout gewoonlijk voorkomt of van zware fout, bedrieglijk opzet of oogmerk om te schaden.

Ook strafrechterlijk dragen de bestuurders mogelijke aansprakelijkheid (2.2). Wel wordt aangenomen dat deze niet weerhouden worden bij wettelijke delegatie van bevoegdheid aan een derde onder een reeks vn voorwaarden ( vb. te goede trouw, gedeelte van bevoegdheid, duidelijk afgebakend,..)

6. Nietigheid van beslissingen:

Niet alleen de beslissingen van de AV maar ook van de raad van bestuur ( of bestuurder wanneer 1 persoon), de vereffenaar, de aangestelde voorlopige bewindvoerder.

Het aanvechten moet gebeuren binnen de 6 maanden. Zelfs indien ze niet zouden beantwoorden aan de gestelde vorm- en grondvereisten, behoudt intussen zijn bindende kracht (1.4)

De reden moet zijn " enige onregelmatigheid in de wijze waarop een besluit tot stand komt, indien de eiser aantoont dat de begane onregelmatigheid hetzij de beraadslaging of de stemming heeft kunnen beïnvloeden, hetzij met bedrieglijk opzet is begaan " (art.2:42,1°WVV). (rechtsmisbruik, afwending of overschrijding van bevoegdheid ).

Het bestaan van een intern reglement ( naast de statuten ) is thans uitdrukkelijk erkend. Zo kan een beslssing van een orgaan in strijd met dit intern reglement leiden tot nietigheid van het besluit.

De nietigheid brengt de nietigheid van het genomen besluit met zich mee, wanneer de nietige stem de beraadslaging heeft kunnen beïnvloeden. De rechter kan zijn stem in de plaats stellen van door misbruik aangetaste stemmen.(2)

De miskenning van de regels toepasselijk bij tegenstrijdigheid aan belangen ( tussen de bestuurder (s) en de vennootschap), kan leiden tot nietigheid, en kan thans door ELKE belanghebbende derde worden ingeroepen (3)

Dit verzoek kan in de regel maar gebeuren door vennoten, aandeelhouders, obligatiehouders, leden van de raad van bestuur. Schuldeisers kunnen maar tussenkomen  op basis van een zijdelingse of pauliaanse vordering.

De rechten van derden te goeder trouw ( ze kenden het gebrek niet, of hoorden het niet te kennen) worden beschermd en hebben recht op schadevergoeding bij nietigheid. Dit geldt niet tav de leden van bestuursorganen.

7. Vereffening :

Een bijzondere algemene vergadering wordt vooreerst genomen strekkende tot ontbinding van de vennootschap en met aanstelling van de vereffenaar. Een bedrijfsrevisor wordt aangesteld die een staat van activa en passiva opmaakt.

De verdere uitwerking is verschillend naargelang het resultaat ervan. ( ivm de tussenkomst van de voorzitter van de ondernemingsrechtbank en de verantwoordelijkheden). (4)

(1.1) HvB A'pen,3.6.2020, NjW nr 445, 23.6.2021, pag. 543

(1.2) Cass. 27.1.2017, TBH 2020-4, p.480

(1.3) RvSt.5.2.2021, Tijdschr.Aannemingsrecht,4/2021, p.363

(1.4) HvC 18.6.2020, Trv 2021, 559

(2.1) E.Pottier, De aansprakelijkheid van de organen, TBH 2018/10 pag. 1094 en 1096

(2.2) Cass.5.5.2021 ( P.21.0042.F), Nullum crimen 2022/1, p.44 met noot

(3) P.Foriers, Les nullités. Quelques aspects de la réforme, TBH 2018/10, pag. 1121

(4) Voor gedetailleerde uitwerking zie J.P.Lebeau, La dissolution et la liquidation des personnes morales, TBH 2018/10, pag. 1153 e.v.

Zie ook:

Overgangsregeling voor vennootschappen

De vereffening van vennootschappen

Vennootschapsgeschillen tussen aandeelhouders

Aansprakelijkheid bestuurders bij faillissement