Digital Service Act

De verordening is in werking getreden op 17.2.2024.

1.Doordat er een explosieve toename is van digitale activiteit ( online-platforms, sociale media sites, e-commerce sites) worden verplichtingen opgelegd ( geen illegale inhoud en de heel grote platforms hebben bijkomende verplichtingen --moeten in zekere zin controleren- ) en regels voorzien voor transparantie.

Enerzijds kunnen gebruikers bij tussenhandeldiensten online informatie raadplegen en transacties afsluiten, anderzijds kunnen de gebruikers deze diensten ook aanwenden voor verspreiden van illegale inhoud en desinformatie.

2.Welk onderscheid tussen de diensten van de informatiemaatschappij:

2.1. Tussenhandeldiensten richten zich specifiek op het doorgeven, opslaan, of toegankelijk maken van door gebruikers verstrekte informatie. Dit betreft :

a.Mere-conduitdiensten: is een doorgeefluik van informatie ( vb. Telenet, KPN, Skype, Zoom, WhatsApp, Signal )

2.2. Online-platforms en online-zoekmachines:

-Een online-platform slaat niet alleen informatie op, maar verspreidt ze tevens onder het publiek ( user-generated content of UGC ). Verspreiding onder het publiek betekent " aan een potentieel onbeperkt aantal personen ". ( ---) probleem bij Telegram, community van 200.000 gebruikers en niet onbeperkt).

-Een online zoekmachine: dus Google search, Bing, Duck Duck Go, Ecosia ( Europees) )

2.3 Zeer grote online platforms en zoekmachines:

Minstens 45 miljoen maandelijkse actieve gebruikers. Bij hen rusten bijkomende verplichtingen.

Bij die onlineplatforms horen Amazon, Apple AppStore, Booking.com, Facebook, Google maps, Instagram, Snapshat, You Tube, Zalando, etc ( voorl. 23) voor zeer grote Onlinezoekmachines : Bing en Google Search

3. Verplichtingen en aansprakelijkheden:

a.De hostingsdiensten ( die op vraag van de gebruiker informatie opslaan ) moeten een kennis- en actiemechanisme installeren waardoor gebruikers de aanbieder kunnen informeren over mogelijke illegale inhoud die gehost wordt.

Ze kunnen aansprakelijk gesteld worden indien illegale inhoud gepubliceerd wordt en ze kennis ervan hebben ( dus als ze verwittigd worden, moet deze weggehaald worden).

Er is mogelijkheid om bevrijd te worden van verantwoordelijkheid bij een automatische filtering van content, handmatige moderatie van content of rapporteringssysteem waarbij gebruiker melding kunnen maken van illegale content.

b.Voor onlineplatforms (hostingsdiensten die de informatie van de gebruiker niet alleen opslaan maar ook verspreiden voor het brede publiek, zoals webwinkels en streaming websites, en geen kleine of micro-ondernemingen ) dienen een intern klachtenafhandelingssysteem te organiseren, zodat gebruikers bepaalde beslissingen van het platform over vermeende illegale inhoud kunnen betwisten.

Die beslissingen moeten door gebruikers aangevochten kunnen worden voor gecertifieerde buitengerechtelijke geschillenbeslissingsorgaan.

Gebruikers die frequent kennelijk illegale inhoud verstrekken moeten door het platform kunnen geschorst worden.

c.De zeer grote onlineplatforms (VLOPs very large inline platforms) ( die dus gemiddeld in de EU minstens 45 miljoen gebruikers kunnen bereiken) moeten jaarlijks een risicobeoordeling uitvoeren van hun systemen en een mechanisme opzetten om maatregelen te nemen indien de Commissie vaststelt dat buitengewone omstandigheden leiden tot een ernstige bedreiging van de openbare veiligheid of de volksgezondheid in de Unie of aanzienlijke delen ervan.

Handhaving van de regels gebeurt in België door het BIPT. Verschillende bepalingen van de verordening hebben rechtstreekse werking, zodat ook de gewone rechter kan gevat worden.

4.Verbod bepaalde agressieve en misleidende handelspraktijken (dark patterns)

• Visueel onduidelijk maken van belangrijke informatie ( vb. een zeer zichtbare en één verborgen knop).
• Op een wijze organiseren van belangrijke informatie waarbij één optie wordt bevorderd
• Het gebruik van dubbelzinnige taal ( om de consument te verwarren).
• Beweren dat een product slechts gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar, om de consument onmiddellijk te doen beslissen.
• Ten onrechte beweren dat de consument een prijs heeft gewonnen of ten onrechte beweren dat een product kosteloos is.
• Hardnekkig en ongewenst aandringen om te contracteren.
• Het gebuiken van "lokkertjes" waarbij een product wordt aangeboden tegen een interessante prijs , maar het product niet beschikbaar is, en de verkoper probeert andere producten te slijten.

5.Transparantie over het aanbevelingssysteem van de digitale platforms.

Netflix, Amazon, Bolcom,...maken suggesties na het zien van bepaalde films of na bepaalde aankopen ( die te maken hebben met de geschiedenis van de gebruiker op het platform, de gedragingen van andere vergelijkbare gebruikers, de populariteit en winstgevendheid van bepaalde items op het platform, etc..).

Naast mogelijke schending van privacy, kan het systeem ook misleiden indien de voor de consument meer voordelige aankoopopties systematisch minder prominent worden weergegeven.

Daarom moeten de gebruikers vooreerst ingelicht worden over betaalde reclame of betaalde hogere rangschikkingen.

Bij onlinemarktplaatsen en vergelijkingswebsites dient de gebruiker via de online interface informatie bekomen over i) de belangrijkste parameters ter bepaling van de rangschikking van de zoekresultaten en ii) het relatieve belang van die parameters tov de andere parameters.

De aanbieders van de onlineplatforms ( behalve de kleine en micro ) dienen hun algemene voorwaarden in duidelijke en begrijpelijke taal de belangrijkste parameters die in hun aanbevelingssystemen worden gebruikt te vermelden ( de voornaamste criteria voor het bepalen van de aan de afnemer van de dienst voorgestelde informatie, maar ook de redenen van het relatief belang van die parameters).

Het is al een zekere stap voor transparantie, maar die systemen zijn in de praktijk enorm complex en houden rekening met honderden soms duizenden parameters, zodat informatie daarover niet veel wijzer zal maken.

cfr. J.Blockx, Enkele aspecten van consumentenbescherming in de Digitaaldienstverordening, DCCR nr 143, 2024, p.3 e.v.;

Koolen e.a.: De DSA na 1 jaar: naar een meer betrouwbare online omgeving? Computerrecht 2025/46, p. 86 e.v.