Digitalisering van alle vonnissen en arresten
De cerebro wet ( centraal register voor beslissingen van de rechterlijke orde) verschaft de mogelijkheid dat kennis genomen zou kunnen worden alle beslissingen de rechtbank. Nu is dit hoogstens 1%. Voor de uitvoering zijn verschillende fasen voorzien. Dit zou enorme mogelijkheden bieden voor al de beoefenaars van het recht, en ook voor het publiek. Door middel van technische programma's, zoals legal analytics, zou door middel van deze veelvoud van juridische data ( en met behulp van data mining ) zouden inzichten en trends kunnen ontstaan. Uitkomsten van gerechtelijke uitspraken zouden voorspeld kunnen worden en profielen van rechters zouden kunnen opgesteld worden.
Er bestaan een interne en een externe register.
INTERNE REGISTER: De leden van de rechterlijke macht kunnen hun eigen beslissingen raadplegen binnen de grenzen van hun wettelijke opdracht. Op gemotiveerde aanvraag kunnen zij ook andere specieke vonnissen raadplegen, met het oog op de noodzakelijke opzoeking voor dat de debatten gesloten zijn. Zij moeten de partijen verwittigen wanneer ze uitspraken nagaan van partijen in een andere zaak.Advocaten en partijen enkel in hun eigen zaak.
EXTERNE REGISTER: het zijn gepseudonimiseerde beslissingen die publiek zijn, doch enkel specifieke beslissingen zijn raadpleegbaar, niet de totaliteit, wat aanleiding geeft tot kritiek, vermits dit de burger niet toelaat om op basis van concrete juridische vraag beter zijn positie te kunnen bepalen.
Volgens memorie van toelichting, zou het wel de bedoeling zijn van in een later stadium eventueel AI toepasingen aan de private sector toe te staan. (1°
Met deze wet wordt dit echter voorlopig niet mogelijk gemaakt.
Maar er bestaat wel een regeling. Scaping is niet toegestaan, en inbreuken worden correctioneel bestraft.
Er bestaat verzet en de wet werd aangevochten.
Er wordt een soort van monopolie toegestaan aan de rechterlijke macht, de rechters en ook het openbaar ministerie. De Rechters zouden kunnen beslissen dat voor het publiek enkel het "beschikbaar gedeelte" van een gerechtelijke uitspraak zou gepubliceerd worden en toegankelijk gemaakt worden voor het publiek en de advocaten. De rechters zouden over alles inzage kunnen krijgen. Ongetwijfeld zou dit kunnen bijdragen tot kwaliteit van de uitspraken en meer uniformiteit. Anderzijds schuilt het gevaar dat motiveringen gewoon worden overgenomen in een andere context. De kwaliteit van beslissingen van rechtbanken is bovendien verschillend, en rechters mogen binnen bepaalde grenzen ook vrij motiveren ( de omstandigheid dat de onderliggende feiten anders beoordeeld worden dan in werkelijkheid, is bvb. niet voldoende om te kunnen stellen dat foutief gemotiveerd werd ).
Voor het publiek en de advocaten zou dit een ongelijkheid voor de rechtbank kunnen scheppen. Het ganse vonnis bevat immers de motiveringen wat belangrijker is dan de finale beslissing zelf. Het openbaar ministerie die vervolgd zou hierdoor ook in een sterkere positie kunnen komen.
Er is dus duidelijk wapenongelijkheid en partijen zouden minder goed kunnen verdedigd worden. Dit zou in strijd zijn met de regels van een eerlijk proces ( art. 6 EVRM).
Vandaar dat de wet het voorwerp uitmaakt van procedures die de vernietiging ervan nastreven op dat gebied.
Het register moet theoretisch zijn functie als authentieke bron kunnen vervullen vanaf 30.9.2023 en het voor publiek raadpleegbaar luik vanaf 30.12.2023. Dit is de onlinedatabank" het Centraal Register voor de beslissingen van de rechterlike orde".
(1) M.Van Der Haeghen en Jachin Van Doninck, JustJudgment, het centraal register van beslissingen van de rechterlijke orde, RW 2023-24, nr 1, p. 14
( voor bijkomende informatie: zie V.Hendrickx, Het centraal register voor Belgische rechtspraak: een (digitale) stap achteruit? , Computerrecht 2023/165, p. 281 e. v.)