Consumenten en kopen via internet

Algemeen

1.Drie onderdelen beheersen deze aangelegenheid en die te vinden zijn in het Wetboek van Economisch Recht ((de verplichtingen tot informatie van de onderneming (boek III)),  (het recht van de economische economie (boek XII)), altijd van toepassing, en t.o.v. de consumenten (recht over consumentenbescherming (boek VI en boek XIV (t.a.v vrije beroepen)).

• De regeling geldt dus voor verhoudingen tussen ondernemingen onderling (B2B) en ondernemingen en consumenten (B2C).
• De erin voorziene verplichtingen zijn gelijklopend, maar dus strenger in de verhouding ten opzichte van consumenten.

2. Op de ondernemingen die verkopen aan consumenten verkopen, rusten de hierna voornaamste verplichtingen:

Informatieverplichting algemeen

• De onderneming dient ten laatste op het ogenblik van de verkoop aan de consument alle behoorlijke en nuttige voorlichting te geven van de algemene verkoopsvoorwaarden op een duidelijke en begrijpelijke wijze ( art. VI.2, 7°WER) en rekening houdend met het door de consument voorziene gebruik; de consument wordt niet geacht mededelingen op de keerzijde van het contract, die afwijkende of buitensporige contractvoorwaarden bevatten te kennen (01.1) Het volstaat niet dat een clausule grammaticaal correct en leesbaar is, maar de consument moet de mogelijkheid hebben om de economische en juridische gevolgen van de bepaling in te schatten op basis van "duidelijke en begrijpelijke criteria" (01.2) desnoods met specifieke waarschuwingen(01.3) en voorafgaand ter beschikking van de consument gebracht (01.4)

Informatieverplichting bij verkopen via internet

Hier gelden bijkomende verplichtingen:

• Niet alleen de volledige identiteit, de algemene voorwaarden maar ook de prijssamenstelling moet op nauwkeurige wijze worden omschreven.
• Voor activiteiten die aan een vergunningstelsel zijn onderworpen, moeten de gegevens van de bevoegde toezichthoudende autoriteit toegevoegd zijn en voor gereglementeerde beroepen, de beroepsvereniging, de beroepstitels en de verwijzing naar de groepsregels en hoe zij nagegaan kunnen worden.
• Ook moeten de technische stappen worden medegedeeld om tot sluiting van een contract te komen en technische middelen aangeduid om invoerfouten op te sporen en te corrigeren vooraleer de order geplaatst wordt.
• En het proces moet worden beëindigd met een scherm waarop een overzicht wordt weergegeven van de bestelling en alle ingevoerde gegevens en waarin de vraag wordt gesteld voor de afnemer om de bestelling na te kijken en dan nadien te bevestigen.
• Na het plaatsen van de bestelling moet dan een ontvangstbevestiging bezorgd worden met onder meer een samenvatting van de order.
• De informatie moet dus slaan op de verkoper of de leverancier of de dienstverlener, de informatie over het product of de dienst, de bijzondere voorwaarden bij het sluiten van de overeenkomst, de uitvoering van de overeenkomst en de geldigheidsduur van de overeenkomst (met inbegrip van het herroepingsrecht).
• Een onderneming mag niet ongevraagd reclame toezenden via electronische post ( art. VI,110,§2 WER) zonder voorafgaande, vrije, specifieke en geïnformeerde toestemming van de geadresseerde ( =spam) ( tenzij met iemand met wie een bestaande klantenrelatie bestaat of met een rechtspersoon). Deze laatste moeten zich wel kosteloos hiertegen kunnen verzetten. Wanneer een gebruiker een mail ontvangt van een adverteerder, en dan geleid wordt naar een reclame die hij eerst volledig dient te bekijken vooraleer zijn privé mails verder te kunnen lezen wordt aanzien als agressieve handelspraktijk. (02)

Bijkomende informatieverplichting t.a.v een consument bij verkoop op afstand of via internet:

• De consument moet op een duidelijke wijze geïnformeerd zijn over de totale prijs van de goederen of diensten doch met inbegrip van alle kosten en belastingen.
• Indien de ondernemer de consument niet op de hoogte brengt van de aanvullende lasten en kosten die betrekking hebben op de overeenkomst, is de consument deze niet verschuldigd.
• De wijze van betaling, levering en uitvoering en de termijnen binnen dewelke het goed dient geleverd te worden of de dienst verleend te worden, moet worden vermeld..In elke veronderstelling dient de onderneming te leveren of de diensten uit te voeren binnen de termijn van één maand na het afsluiten van de overeenkomst (indien dit niet gebeurt, kan de consument de overeenkomst meteen beëindigen).
• Het vermelden van het herroepingsrecht en het toevoegen van het modelformulier voor herroeping. De consument beschikt immers over een termijn van veertien dagen, zonder dat hij enige reden hiervoor moet weergeven om de overeenkomst te herroepen; niet vermelden leidt tot een herroepingsrecht van 12 maanden; vermelden van een onjuiste termijn ( vb. herroeping binnen 7 dagen ) leidt tot nietigheid en een herroepingsrecht van 12 maanden (1)
• In geval van herroeping, dient de consument dan binnen de veertien dagen (vanaf de herroeping) het goed terug te sturen en moet hij dus in de regel de vervoerskosten betalen wanneer dit in de overeenkomst voorzien is. De onderneming dient van haar kant alles terug te betalen wat de consument betaald heeft. De onderneming dient bij de mededeling dat de vervoerskosten bij herroeping verschuldigd zijn, wel minstens toch een redelijke raming te geven van de maximale kosten.
• De onderneming moet ook de wettelijke waarborg (dus gedurende twee jaar) aanduiden voor eventuele gebreken aan het product.
• De duur van de overeenkomst of wanneer het één van onbepaalde duur is., de voorwaarden van de opzegging.
• Melden of de derde die de producten aanbiedt, al dan niet een onderneming is (2)
• Clausules die de consument redelijkerwijs niet kon kennen voor het afsluiten van het overeenkomst zijn niet tegenstelbaar. Met het arrest Occidental (3) zijn deze clausules zelfs nietig en ambtshalve op te werpen door de rechtbank.

Herroepingsrecht:

• Indien niet voldaan is aan de informatieverplichting betreffende het herroepingsrecht, of indien het modelformulier niet verstrekt wordt, wordt de termijn voor herroeping verlengd met twaalf maanden.
• Het niet informeren over de voorwaarden aan het herroepingsrecht heeft tot gevolg dat de consument zelfs geen vergoeding verschuldigd is voor de waardevermindering van het goed.
• Het toepassen van het herroepingsrecht zelf is niet onderworpen aan bepaalde voorwaarden en het modelformulier dient dus niet noodzakelijk aangewend te worden.
• Wel moet de consument ermee rekening houden dat hij verplicht is om binnen de veertien dagen de goederen terug te zenden.
• Indien er waardevermindering ontstaat na de levering van het goed, is de consument gehouden om deze te vergoeden.
• Voor een ganse reeks van diensten is dit herroepingsrecht niet voorhanden en dan ook niet mogelijk is (bijvoorbeeld levering van goederen die snel bederven, verzegelde goederen, overeenkomsten waarbij de consument de onderneming specifiek verzocht heeft om hem te bezoeken om daar dringende herstellingen of onderhouden te verrichten, de levering van verzegelde audio- en video-opnames, de levering van kranten en tijdschriften, reizen, trein- of vliegtuigtickets, hotelkamers).

5. Onze bestaande winkels (met fysische vestiging), die de uitgaven moeten dragen voor hun uitbatingspunt (aankoop of huur) en werken met personeel en dus meer kosten hebben, kunnen enigszins troost putten uit de zeer strenge regels die de ondernemingen moeten volgen ten aanzien van de consument.Het fenomeen neemt evenwel steeds meer uitbreiding, zodat het meer dan wenselijk is dat zowel de consument aan de ene kant als de onderneming aan de andere kant, zich aansporen steeds meer kennis te verwerven over deze regelgeving.

Opgelet, hetgeen hierboven vermeld staat, is de weergave van de belangrijkste regels, doch het zijn ze niet allemaal maar deze zijn dus terug te vinden in de hogervermelde aangeduide wetgeving (of kunnen verzocht worden).

(01.1) HvC 18.6.2021, Njw, nr 470, 16.11.2022, p. 788 en noot H.Van Deynse, precontractuele voorwaarden bij algemene contractvoorwaarden, op.cit., p.770

(01.2) HvJ 30.4.2014,C-26/13, ECLI:EU:C:2014:282.

(01.3) HvJ, 10.6.2021,C-776/19 en C-782/19, ECLI:EU:C:2021:470

(01.4) HvJ, 20.4.2023, NjW 2024, nr 507, p. 720

(02) HJEU,25.11.2021, Eprimo, C-102/20, met noot DCCR, nr 141,2023, p. 7 e.v.

(1) HvB, 8.12.2022, DCCR, nr 114-2023, p.31

(2) G.Straetmans, Omnibusrichtlijn..., DCCR nr 135-136,- 2022, p.184

(3) HJEU, 20.4.2023, C-263/22; zie DCCR nr 141-2023, p. 65e.v. ( met noot)